Fundusz VC czy bootstrapping?

Inwestowanie w startupy to temat, który budzi wiele emocji, często pozytywnych, zwłaszcza gdy branżowe media ogłaszają sukcesy i kolejne pozyskane rundy finansowania. Zauważyliście jednak, że kiedy startup nie odnosi sukcesu, wszyscy szybko o nim zapominają, jakby nigdy nie istniał, a inwestowane pieniądze przestają być tematem rozmów? Słyszymy o spektakularnych osiągnięciach, takich jak Booksy czy DocPlanner, które zdobyły międzynarodowe uznanie i przyciągnęły duże fundusze. Ale co z firmami, które zdecydowały się rozwijać bez wsparcia inwestorów? Czy dla nich nie ma miejsca w ekosystemie inwestycyjnym?

Obecnie, gdy pojawia się kolejna runda wsparcia dla funduszy VC, nasz rynek zalewają nowe pieniądze. Kolejne finansowania trafią zarówno do obiecujących startupów, jak i tych mniej innowacyjnych. Wszyscy aspirują do zmiany świata, choć tylko niewielka część projektów osiągnie realny sukces. Nie oznacza to jednak, że cała ta machina inwestycyjna jest zbędna. Gdyby nie ona, wiele polskich startupów nigdy nie miałoby szansy na rozwój.

Venture capital a bootstrap – dwie różne drogi

Współpraca z funduszami venture capital to często jedyny sposób na szybkie skalowanie i rozwój niektórych biznesów. Niektóre modele biznesowe wymagają ogromnych inwestycji, by mogły osiągnąć rentowność. Jednak kosztem tego szybkiego wzrostu jest często presja, którą fundusze nakładają na założycieli. Dla wielu founderów współpraca z funduszem oznacza utratę kontroli nad firmą i rozwodnienie udziałów.

Z drugiej strony mamy przedsiębiorców, którzy stawiają na organiczny rozwój, często przy wsparciu aniołów biznesu. Aniołowie biznesu oferują nie tylko kapitał, ale także wiedzę i wsparcie w prowadzeniu firmy. Taki model pozwala na bardziej zrównoważony rozwój, bez presji na szybkie skalowanie za wszelką cenę.

Pomysł jest a budżet?

Jednym z kluczowych problemów w świecie startupów jest dopasowanie pomysłu do realnych potrzeb rynku. Podczas konferencji Carpathian Startup Fest 2024 w Rzeszowie, na której miałem okazję uczestniczyć, przedsiębiorcy przedstawiali swoje pomysły inwestorom. W wielu przypadkach brakowało jednak konkretnej wizji na to, jak startupy zamierzają rozwijać się w dłuższej perspektywie i przede wszystkim brakowało realnych pomysłów w jaki sposób będą generować zyski. Wielu z nich wydawało się skupiać bardziej na pozyskiwaniu środków i przetrwaniu, niż na rzeczywistym rozwoju swojego biznesu, który w jakimś konkretnym terminie zrealizuje budżet (budżet? dobrze, żeby istniał).

Dla funduszy VC pozyskiwanie kolejnych rund finansowania to część strategii. Zadowoleni są zarówno inwestorzy, którzy liczą na zwrot z inwestycji, jak i zarządzający funduszami, którzy otrzymują prowizje i czasami udziały. Często jednak największe ryzyko ponoszą ci, którzy na końcu łańcucha inwestycyjnego zaufali funduszowi – inwestorzy indywidualni. To oni mogą stracić najwięcej, jeśli startup nie osiągnie sukcesu.

Czy bootstrap jest alternatywą dla startupów?

Nie wszystkie firmy dążą do tego, by stać się  jednorożcem. Wiele z nich, zwłaszcza te oferujące usługi czy produkty dla niszowych rynków, rozwija się powoli, ale stabilnie. Dla tych firm model bootstrappingu – rozwijania firmy bez zewnętrznego finansowania – może być bardziej korzystny.

W Polsce brakuje jednak ekosystemu inwestycyjnego, który wspierałby firmy rozwijające się w sposób organiczny. Fundusze venture capital czy private equity rzadko są zainteresowane inwestycjami punktowymi, które nie gwarantują ponadprzeciętnego zwrotu. Wiele firm, które ma realną szansę na stały, solidny rozwój zapomina, że lepszym rozwiązaniem okazuje się tradycyjne finansowanie z banku lub pożyczki - to przede wszystkim pozwala zachować kontrolę nad firmą i nie wymusza często niepotrzebnego budowania "masy" wraz z przepalaniem budżetu, żeby rosnąć na siłę.

Firmy usługowe vs. inwestorzy

Firmy oparte na kapitale ludzkim, a nie na nowoczesnych technologiach (szczególnie Software-as-a-Service) są często mniej atrakcyjne dla inwestorów VC. Inwestowanie w ludzi niesie za sobą większe ryzyko – zatrudnianie, rozwój i utrzymanie pracowników oraz mniejsza skalowalność (brak powtarzalnego przychodu od jednego klienta), to wyzwania które mogą odstraszać inwestorów szukających skalowalnych rozwiązań.

Jednak wiele firm usługowych, które wdrażają innowacyjne rozwiązania, mogłoby skorzystać z elastycznych form finansowania. Niestety, ekosystem wsparcia dla takich firm w Polsce jest jeszcze w fazie rozwoju. Dla założycieli, którzy postanowili rozwijać swoją firmę od podstaw, kluczowe jest zachowanie kontroli nad firmą i uniknięcie sytuacji, w której stają się pracownikami we własnym biznesie.

Przemyślenie

Ekosystem startupowy jest zdominowany przez fundusze venture capital, które szukają jednorożców i szybkich zwrotów z inwestycji. Jednak nie jest to jedyna droga do sukcesu. Firmy, które rozwijają się powoli i stabilnie, również mają swoje miejsce na rynku. Ważne jest, by przedsiębiorcy rozważyli wszystkie możliwości – od współpracy z funduszami, przez wsparcie aniołów biznesu, pożyczki aż po finansowanie z banków.

Jeśli jesteś startuperem, rozejrzyj się, czy nie warto połączyć sił z firmami, które już mają doświadczenie na rynku i mogą Cię wesprzeć w rozwoju. Czasami lepszym rozwiązaniem jest współpraca niż samodzielna walka o kolejne rundy finansowania.

‍

Marcin